ડો. અંકિત શાહ, કન્સલ્ટન્ટ – સર્જિકલ ઓન્કોલોજી, એચસીજી કેન્સર સેન્ટર, વડોદરા
વડોદરા 04 ડિસેમ્બર 2024: આરોગ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓ ઘણીવાર પોતાને એવી રીતે રજૂ કરતી હોય છે કે જેની અવગણના કરવી સરળ હોય છે, પરંતુ તે ક્યારેક ખૂબજ ગંભીર ચિંતાઓનો સંકેત પણ આપે છે. વારંવાર મૂત્રમાર્ગમાં ચેપ (યુરિનરી ટ્રેક ઇન્ફેક્શન (યુટીઆઇ) એક એવી સમસ્યા છે, જે ઘણીવાર સામાન્ય લાગે છે અને સારવારથી તેને દૂર કરી શકાય છે. જોકે, કેટલાંક વ્યક્તિઓ માટે વારંવાર યુટીઆઇ ગંભીર આરોગ્ય સમસ્યાનો સંકેત આપે છે, જેમાં મૂત્રાશયના કેન્સરના સંભવિત લક્ષણ પણ સામેલ છે. વારંવાર યુટીઆઇ અને મૂત્રાશય સ્વાસ્થ્ય વચ્ચેના સંબંધને સમજવાથી વ્યક્તિઓ સમયસર પગલાં ભરીને સારા આરોગ્ય પરિણામો માટે સક્રિયપણે પગલા ભરી શકે છે.
વારંવાર યુટીઆઇ અને મૂત્રાશયના સ્વાસ્થ્ય વચ્ચેનો સંબંધ
વારંવાર યુટીઆઇ અસ્વસ્થતા અને અસુવિધાજનક હોઇ શકે છે, પરંતુ તે મૂત્રાશયમાં બદલાવનો પણ સંકેત આપે છે. મોટાભાગના યુટીઆઇ કેન્સર સંબંધિત નથી હોતા, પરંતુ વારંવાર ઇન્ફેક્શન ગંભીર સ્થિતિનો સંકેત આપે છે. વારંવાર યુટીઆઇ મૂત્રાશયમાં સોજો અથવા અસામાન્ય કોષ વૃદ્ધિ દર્શાવે છે, જેના કારણે આ સમસ્યા ઉપર ધ્યાન આપવું જરૂરી બને છે.
નીચેના લક્ષ્યો ઉપર ધ્યાન આપોઃ
યુટીઆઇ સંબંધિત લક્ષણોની ઓળખ કરવી સરળ છે. નીચે મૂજબના લક્ષણો વારંવાર જોવા મળે તો વધુ તપાસની જરૂર રહે છેઃ
- પેશાબ કરવાની તીવ્ર, વારંવાર ઇચ્છા થવી
- પેશાબ કરતી વખતે બળતરા થવા
- પેશાબમાંથી તીવ્ર ગંધ આવવી
- પેલ્વિક અથવા પેટના નીચલા હિસ્સામાં દુખાવો
એન્ટિબાયોટિક ટ્રીમેન્ટ લેવા છતાં પણ આ લક્ષણો જળવાઇ રહે તો તબીબી તપાસ કરાવવી સલાહભર્યું છે. સારવાર બાદ પણ વારંવાર જોવા મળતાં લક્ષણો સામાન્ય યુટીઆઇ સમસ્યાથી ગંભીર હોઇ શકે છે તથા હેલ્થકેર પ્રોફેશ્નલ જરૂરી માર્ગદર્શન આપી શકે છે.
જોખમી પરિબળોને ધ્યાનમાં રાખોઃ
કેટલાંક જોખમી પરિબળો યુટીઆઇ વિકસિત થવાની સંભાવનાઓ તેમજ મૂત્રાશય કેન્સર સહિત બીજી મૂત્રાશય સંબંધિત સ્થિતિઓમાં વધારો કરે છે. પુરુષોની તુલનામાં મહિલાઓને યુટીઆઇ વધુ અસર કરે છે ત્યારે મૂત્રાશય કેન્સરનું જોખમ પુરુષોમાં નોંધપાત્ર રીતે વધુ હોય છે. નીચે મૂજબના કેટલાંક જોખમી પરિબળોને ધ્યાનમાં રાખવા જોઇએઃ
- ધુમ્રપાનઃ ધુમ્રપાન કરતા વ્યક્તિમાં મૂત્રાશય કેન્સર થવાની સંભાવના ત્રણગણી વધુ હોય છે
- વ્યવસાયિક જોખમઃ કીટનાશકો, રંગ, રબર, ધાતુ અને બીજી કેટલીક હેરડ્રેસિંગ પ્રોડક્ટ્સમાં રસાયણોના સંપર્કમાં આવતી નોકરીઓમાં જોખમ વધી જાય છે
- પારિવારિક ઇતિહાસઃ મૂત્રાશય કેન્સરના પારિવારિક ઇતિહાસથી વ્યક્તિગત જોખમ વધી જાય છે
- ઉંમર અને લિંગઃ મૂત્રાશય કેન્સર વૃદ્ધોમાં વધુ સામાન્ય છે અને પુરુષોમાં તેનું નિદાન ચાર ગણી વધુ વખત થાય છે
તમારા વ્યક્તિગત જોખમ પ્રોફાઇલને સમજવાથી લક્ષણો ઉપર દેખરેખ રાખવામાં તથા તમારા હેલ્થકેર પ્રોવાઇડર સાથે કોઇપણ ચિંતા વિશે ચર્ચા કરવામાં મદદ મળી રહે છેઃ
મૂત્રાશય કેન્સરના પ્રકારો
મૂત્રાશય કેન્સરના બે મુખ્ય પ્રકારો તેની અસર અને નિદાનમાં અલગ-અલગ હોય છેઃ
- ટ્રાન્ઝિશનલ સેલ કાર્સિનોમાઃ યુએસમાં સૌથી સામાન્ય પ્રકારનું આ કેન્સર લો-ગ્રેડ અને જીવલેણ નથી હોતું. જોકે, તે સતત હોય છે.
- સ્કવામસ સેલ કાર્સિનોમાઃ જોકે, તે સામાન્ય રીતે ઓછું છે ત્યારે આ હાઇ-ગ્રેડ કેન્સર આક્રમક છે અને તેની સારવાર પડકારજનક છે.
પ્રારંભિક તપાસ મહત્વપૂર્ણ છે. ઘણા મૂત્રાશયના કેન્સરનું નિદાન શરૂઆતી તબક્કામાં થાય તો તેને વિવિધ તબક્કામાં મેનેજ કરી શકાય છે. આથી સમયસર હસ્તક્ષેપ જરૂરી છે.
સારવાર અને નિવારણ
મૂત્રાશય કેન્સરની સારવાર તેના તબક્કા અને પ્રકાર ઉપર નિર્ભર કરે છે. નીચેના વિકલ્પો ઉપલબ્ધ રહે છેઃ
- સર્જરી – મૂત્રાશયમાંથી સીધા ટ્યૂમરને દૂર કરે છે, શરૂઆતી તબક્કાના કેન્સર માટે આદર્શ છે.
- કિમોથેરાપી – કેન્સરની કોષિકાઓને મારવા માટે દવાઓનો ઉપયોગ કરાય છે. મોટાભાગે સારા પરિણામો માટે સર્જરી સાથે કરાય છે
- ઇમ્યુનોથેરાપી – કેન્સરના કોષોની ઓળખ અને લડવા માટે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે
- રેડિયેશન થેરાપી – હાઇ-એનર્જી રેડિયેશનનો ઉપયોગ કરીને કેન્સર કોષોને ટાર્ગેટ કરીને તેનો નાશ કરાય છે, મોટાભાગે ઓપરેટ ન કરી શકાય તેવા કેસમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે
- ઇન્ટ્રાવેસિકલ થેરાપી – શરીરના બીજા હિસ્સા ઉપર થતી આડઅસરો ઘટાડવા માટે સીધી મૂત્રાશયમાં સારવાર પહોંચાડે છે.
તેને રોકવા માટેમૂત્રાશયની તંદુરસ્તી જાળવવી ખૂબજ જરૂરી છે. આગળ અને પાછળથી સફાઇ તથા સંભોગ બાદ પેશાબ કરવા સહિત વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા સંબંધિત પગલા લેવાથી યુટીઆઇને રોકવામાં મદદ મળી રહે છે. હાઇડ્રેટેડ રહેવું, ધુમ્રપાન ન કરવું અને હાનિકારક રસાયણોના એક્સપોઝરથી બચવાથી મૂત્રાશયના આરોગ્યને જાળવવામાં મદદ મળી રહે છે.
નિષ્કર્ષ
વારંવાર થતાં યુટીઆઇને હળવાશથી ન લેવું જોઈએ. ઘણી યુટીઆઈની સારવાર સરળ હોય છેત્યારે વારંવાર ચેપ ક્યારેક ગંભીર સમસ્યાનોસંકેત આપે છે. તમારા લક્ષણોની જાણકારી રાખવી,જોખમી પરિબળોને સમજવાઅને જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે તબીબી સહાય મેળવીનેતમે તમારા મૂત્રાશયના સ્વાસ્થ્યને સુરક્ષિત રાખવા માટે સક્રિય પગલાં લઈ શકો છો. નિયમિત ચેક-અપને પ્રાથમિકતા આપવી અને હેલ્થકેર પ્રોવાઇડર્સની સલાહ કોઈપણ ગંભીર સમસ્યાઓને વહેલી તકે ઓળખવામાં ઉપયોગી બની શકે છે,જેનાથી વધુ અસરકારક સંચાલન અને સારા એકંદર આરોગ્યની જાળવણી કરી શકાય છે.
